ΒΟΥΦΑ ή ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ
Βούφα, την λέμε κατά την παράδοση στην Κύπρο ή Αργαλειός, όπως την αποκαλούν στην Ελλάδα. Για να δούμε τι είναι αυτό το μηχάνημα, πώς δουλεύει, και τι μας προσφέρει. Στο χωριό Χολέτρια θα συναντήσουμε αυτό το χρήσιμο μέχρι και σήμερα εργαλείο. Το καμάρι αν θέλετε και η περηφάνια της υφάντρας γυναίκας, συζύγου, κόρης, που ζει στη Χολέτρια σήμερα.
Τα κυριότερα μέρη της βούφας είναι:
Οι στύλλοι, που όπως ανεφέρθηκε, είναι τέσσερις, στερεωμένοι στο έδαφος, σε σχήμα παραλληλόγραμμο.
Το αντίν, κυλινδρικό ξύλο στο οποίο τυλίγεται το υφαντό.
Το πισάντιν, επίσης κυλινδρικό ξύλο, από το οποίο ξετυλίγεται το στημόνι. Σε αρχαιότερους τύπους βούφας, το πισάντιν χρησίμευε μόνο στο να κρατεί τεντωμένες τις κλωστές, που ξετυλίγονταν από το μπροστινό μέρος της βούφας και περνούσαν πάνω απ’ αυτήν, στερεωμένες από την κάτσην, οριζόντιο κυλινδρικό ξύλο, στερεωμένο στην οροφή του σπιτιού.
Το χτένιν, μέσα από το οποίο περνούν οι κλωστές. Κινείται μπρος πίσω και είναι στερεωμένο σε δύο
Πέταλα, κάθετα τοποθετημένες σανίδες, στερεωμένες στην βέρκαν, κομμάτι ξύλου, τοποθετημένο οριζόντια μεταξύ των στύλλων.
Τα πτήδκια, που είναι δύο, και κινούν τις κλωστές του στημονιού, πάνω και κάτω
Τα μιτάρκα, κάθετα τοποθετημένα νήματα πίσω από το χτένι, μέσα από τα οποία περνούν οι κλωστές του στημονιού. Τα μιτάρκα συγκρατούνται στις επιθυμητές διαστάσεις, με τις μιτόβερκες. Οι μιτόβερκες και τα μιτάρκα ανεβοκατεβαίνουν με τη βοήθεια των πατηδκιών.
Τύποι υφαντών: Γενικά στα χωριά της Κύπρου, υφαίνονταν διάφορα είδη υφαντών, που ήσαν διάσημα, πασίγνωστα και περιζήτητα, κυρίως κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Στη βούφα ήταν δυνατό να υφανθούν μάλλινα, βαμβακερά, λινά, μεταξωτά, ακόμη και κουρέλια, που έδιναν τα γνωστά πεύτζια (κουρελούδες).
Το πλάτος του υφαντού που υφαίνεται, εξαρτάται ή και ρυθμίζεται από το μέγεθος του χτενιού. Το μήκος δεν είναι καθορισμένο, αφού η υφάντρα μπορεί να υφάνει όσο θέλει, και μετά να κόψει τις κλωστές του στημονιού στο επιθυμητό μήκος. Ακόμη το είδος του χτενιού, καθορίζει και το είδος ύφανσης του υφαντού, που ανάλογα με το πάχος και την πυκνότητα των δοντιών του χτενιού, επιτυγχάνεται πυκνότερη, αραιότερη, χοντρότερη ή και λεπτότερη ύφανση. Υπάρχουν, γι’ αυτό, διάφοροι τύποι από χτένια.
Τα υφαντά, ήσαν γνωστά για την ωραιότητα και την ποιότητά τους από την αρχαιότητα, οπότε χρησιμοποιούντο βασικά για ύφανση, το μαλλί και το λινάρι. Στα Βυζαντινά χρόνια προστέθηκε το βαμβάκι και το μετάξι. Ήσαν τότε γνωστά τα περίφημα χρυσοΰφαντα και μεταξωτά προϊόντα της κυπριακής βούφας. Κατά τον Μεσαίωνα ήσαν περιζήτητα στην Ευρώπη, ως είδη πολυτελείας, 9 συνολικά είδη κυπριακών υφαντών.
Τα προϊόντα της βούφας, χρησίμευαν για ένα τεράστιο αριθμό κατασκευών. Από ανδρικές και γυναικείες ενδυμασίες, μέχρι σεντόνια, χαλιά, κουρτίνες, τραπεζομάντιλα, κουνουπιέρες, σκεπάσματα κρεβατιών, δισάτσια, και πολλά άλλα. Ανάλογα με το είδος και τη χρήση, διακοσμούντο με σχέδια κατά την ύφανση, με κρόσσια, με χάντρες, κλπ.
Σε παλαιότερες εποχές, πάρα πολλά σπίτια, στις πόλεις και στα χωριά της Κύπρου, ήσαν εφοδιασμένα με βούφα, στην οποία οι γυναίκες έφτιαχναν την προίκα τους, ικανοποιούσαν όλες τις ανάγκες της οικογένειας σε ρουχισμό και ταυτόχρονα έφτιαχναν προϊόντα για εμπορία, που ήσαν περιζήτητα.
|
