Η Χολέτρια έδινε πάντοτε το παρόν της σε όλους τους αγώνες, για την ελευθερία και τη δημοκρατία της Κύπρου. Ο Παπαλάζαρος γράφει χαρακτηριστικά «η μικρή κοινότητα των Χολετριών έχει το δικό της μερτικό στους απελευθερωτικούς αγώνες του λαού μας. Το πάνθεο των ηρώων της πατρίδας μας κοσμούν και παλικάρια που γεννήθηκαν στη γη των Χολετριών».
A΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες, κάποιοι κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν στο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δυστυχώς, όμως, όπως αναφέρει ο Παπαλάζαρος, δυο μόνο ονόματα σώθηκαν, «ο ένας ήταν ο Νεόφυτος Γεωργίου και ο άλλος ο Σταυρής του Τσσατταλή».
B΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Η Χολέτρια συμμετείχε και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Παπαλάζαρος μάλιστα γράφει πως «πήγαν πάρα πολλοί, αναλόγως του μικρού χωριού», Χάρη στον Παπαλάζαρο, διασώθηκαν τα ονόματα μερικών από τους συγχωριανούς μας που έλαβαν μέρος στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Με την κήρυξη του πολέμου, τους πρώτους μήνες του 1939, ο Γιωργής του Παντελή της Πολυμνούς, κατετάγη στον αγώνα. Αρχικά πολέμησε στην Κρήτη, ενώ στη συνέχεια, βγήκε αντάρτης στα βουνά.
Πολλοί συγχωριανοί μας, είχαν επιστρατευτεί ως ημιονοδηγοί (μουλάρηδες). Ο Παπαλάζαρος γράφει «κουβαλούσαν όλη νύχτα με τις μούλες-γαϊδούρια- πολεμοφόδια στην πρώτη γραμμή του μετώπου» και συμπληρώνει «έλαβαν μέρος στις μάχες του Κασσίνο του Toomprouk του Ελ Αλαμέιν, Αίγυπτο, Ιταλία και αλλού, πολλές φορές ανταμώθηκαν με το χάρο, αλλά ο Θεός τους προφύλαξε». Μερικοί από αυτούς είναι «ο Χαράλαμπος Ονησιφόρου, άλλος Παρπέρης, ο Νεοκλής Νεοφύτου, ο Γιασονής Ιωάννου, ο Αντρέας Νισηφόρου, ο Αθανάσης Ιωάννου, ο Τζιρκαλλής Κωστή (και) ο Γιώρκος Αντωνίου».
Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας
Κατά την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα 1955-1959,
ο Θεόδωρος Χριστοφίδης σκοτώθηκε από έκρηξη αυτοσχέδιας βόμβας τη στιγμή που ετοιμαζόταν να τη ρίξει στους Άγγλους στρατιώτες. Αυτό, όπως διασώζει ο Παπαλάζαρος, «συνέβηκε στις 30 Ιουλίου του 1958». Ο Θεόδωρος Χριστοφή ήταν μόλις 21 χρονών.
Διακοινοτικές ταραχές
Την περίοδο των διακοινοτικών ταραχών δυο συγχωριανοί μας, ο Δημοσθένης Περικλή και η Γαλάτεια Χριστοφίδη έχασαν τη ζωή τους, ενώ ο Αριστόδημος Παζίλιος τραυματίστηκε σοβαρά.
Στις 14 Φεβρουαρίου του 1964, γράφει ο Παπαλάζαρος, «σοβινιστές Τουρκοκύπριοι της Σταυροκόνου σκότωσαν τον Δημοσθένη Περικλή, ένα καλό και φιλήσυχο άνθρωπο, ενώ επέστρεφε από τη δουλειά του».
Στις 7 Μαρτίου του ιδίου έτους στις συμπλοκές που έλαβαν χώρα στο Κτήμα, σκοτώθηκε η Γαλάτεια Χριστοφίδη από βόμβα που έριξαν Τουρκοκύπριοι. Στην ίδια συμπλοκή τραυματίστηκε σοβαρά ο Αριστόδημος Παζίλιος. Ο Παζίλιος, τον Μάρτιο του 1966, υπέκυψε στα τραύματα του.
Μαύρες σελίδες ιστορίας
Ο Παπαλάζαρος αναφέρεται και σε περιστατικά που γράφτηκαν στις μαύρες σελίδες του νησιού μας.
Συγκεκριμένα, ο Παπαλάζαρος γράφει πως την 1η Ιουλίου του 1973 σκοτώθηκε εν ψυχρώ από μέλος της ΕΟΚΑ Β΄, ο 17χρονος μαθητής Κυριάκος Παπαλαζάρου.
Στις 15 Ιουλίου 1974, ημέρα εκδήλωσης πραξικοπήματος, ο Φειδίας Στόκκος, μέλος του εφεδρικού σώματος σκοτώθηκε από την προδοτική οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄.
Τουρκική εισβολή
Στις 20 Ιουλίου του 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλλαν στο νησί, ο Σωτήρης Παπαλαζάρου, πρωτοετής τότε φοιτητής της ιατρικής, έπεσε μαχόμενος στη μάχη που έλαβε χώρα στην Επισκοπή Λεμεσού. Ο Σωτήρης Παπαλαζάρου, όπως γράφει ο Παπαλάζαρος, «πολέμησε με τις νόμιμες δυνάμεις, ενάντια στους πραξικοπηματίες της ΕΟΚΑ Β΄. Έδωσε μάχη με άλλα παλικάρια στην Πέμπτη Αστική Σχολή Λεμεσού στον Άγιο Γιάννη».
Εν κατακλείδι, αξίζει να αναφερθούν μερικές φράσεις από το συγγραφικό έργο του Παπαλάζαρου: «Πέρα από τους επώνυμους ηρωικούς νεκρούς δεκάδες είναι οι ανώνυμοι αφανείς ήρωες γιοι της γης των Χολετριών που έλαβαν ενεργά μέρος στους απελευθερωτικούς αγώνες του λαού μας».
Πηγές:
Παπαλάζαρου Νεόφυτου, Παλιές ιστορίες της Κοινότητας Χολετριών, Πάφος
Παπαλάζαρου Νεόφυτου, Η Κοινότητα Χολετριών και το Ιστορικό της Μετοίκησης, Πάφος 1993 |
